بررسی وضعیت انیمیشن در ایران

گفتگو حیات با مسعود مفتخر و شهرام حیدریان

سه سال پیاپی است که جشنواره ای با نام "رسانه‌های دیجیتال" برپا می‌شود تا فعالان این عرصه در طیف‌‎های مختلف، یک جا جمع و از میزان توانایی‌ها و دستاوردهای خود آگاه شوند. همچنین به نقاط ضعف خود نیز مشرف و در جهت رفع آن گامی بردارند.قسمت پویا نمایی از جمله بخش‌های قابل توجه ای است که آخرین دستاوردهای انیمیشنی را در ایران به نمایش می‌گذارد. بخشی که اگر کمی دقت و سرمایه گذاری بیشتری روی آن بشود، می توانیم از دستاوردهای مختلف آن بهره مند شویم. از جمله پرورش نیروی توانمند در زمینه انیمیشن، خودکفایی در تولید محصولات فرهنگی و بومی متناسب با ساختار ایرانی- اسلامی، ارز آوری و اشتغال‌زایی.

قیمت قراردادها در ایران با قیمت های جهانی همخوانی ندارد
مسعود مفتخر؛ قائم مقام شرکت پویا نمایی نقش جهان با اعتقاد بر اینکه انیمیشن ایران از لحاظ فنی فاصله چندانی با انیمشین دنیا ندارد، گفت: در بحث فنی از انیمیشن جهان دور نیستیم اما در بخش سخت افزار عقب مانده ایم. چراکه وارد کردن سخت افزار با قیمتی که انیمیشن در ایران تولید می شود، مقرون به صرفه نیست. سازمان‌های متولی باید برای تولید کنندگان بخش انیمیشن، تسهیلاتی قرار دهند تا شرکت ها بتوانند از نظر سخت افزاری ارتقا یابند.
وی درآمد برخی کشورهای آسیایی را در زمینه تولید انیمیشن بیشتر از درآمد نفتی ایران ارزیابی کرد و افزود: یک استدیوی انیمیشن به طور مستقیم 80 نفر و به طور غیر مستقیم از طریق آهنگسازی و دوبله و ...نیز به همین تعداد اشتغال‌زایی می کند.
مفتخر درباره چرایی کیفیت پایین انیمیشن در ایران توضیح داد: قیمت قراردادها در ایران با قیمت های جهانی همخوانی ندارد و از طرفی هم انتظار کارهایی با کیفیت بالا را دارند. برای کار 500 دقیقه ای ما 600 میلیون تومان پرداخت کردند در حالی‌که در دنیا برای یک انیمیشن 90 دقیقه ای 85 میلیون دلار برابر با 85 میلیارد تومان هزینه شده و سه سال هم زمان برده است. یعنی برای انیمیشن ما حدود یک هشتاد و پنجم قیمت گذاشتند اما کیفیت ارائه شده خیلی بیشتر از این نسبت است.
توفیق سیاساکتی در ارتقای فرهنگ عمومی
شاید هیچ کاراکتر انیمیشنی در ایران به اندازه "سیا ساکتی" شناخته شده و حتی محبوب نباشد. کاراکتر بازیگوشی که با روی آنتن آمدن هر روزه و هرساعته اش، خیلی زود در خانه ها جا باز کرد و تکه کلام‎‌هایش همپای تکه کلام های کاراکترهای محبوب سریال‌های روتین 90 قسمتی، بین جوانان تاخت. سیا ساکتی پسر قانون شکنی بود که مخاطبان فراوانی همزمان با اصلاح رفتار شهروندی او و ارتقای فرهنگ عمومی اش به خصوص در حوزه راهنمایی و رانندگی، اصلاح شدند.
شهرام حیدریان؛ مدیر روابط عمومی موسسه حور، سازنده تیزهای راهنمایی و رانندگی، درباره شخصیت سیاساکتی می‌گوید: کاراکتر "سیا ساکتی" را کارگردان کار، ابراهیم ساکتی، خلق کرد و درواقع شیطنت های این شخصیت در وجود ایشان نیز هست. جالب است، بدانید صدای مادر سیا ساکتی را هم خود ابراهیم ساکتی در می آورد.
وی درباره پیشینه این تیزرهای موفق توضیح داد: تولید تیزرهای راهنمایی رانندگی از سال 75 شروع شد و طی 13 سال گذشته شخصیت های مختلف منفی آمدند و مثبت شدند. سیاساکتی از لحاظ اثرگذای بیشترین فراگیری را در بین کاراکترها داشت. تا قبل از پخش این مجموعه بستن کمربند ایمنی بزرگترین دغدغه راهنمایی و رانندگی بود و افراد بستن کمربند ایمنی را کاری لوکس می دانستند. ماموران با اعمال جبر، قصد در نهادینه کردن این فرهنگ داشتند که البته توفیقات کمی هم یافتند. اما انیمیشن سیاساکتی با دسته گل‌هایی که به آب می داد، کم کم تاثیر خود را گذاشت و امروزه شاهد هستیم، نبستن کمربند نوعی بی کلاسی محسوب می شود. این یعنی فرهنگ سازی با استفاده از مدیای انیمیشن.
انیمیشنی رئال به فضا رفت یا ماهواره امید...؟
حتما شما هم، زمان پرتاب شدن ماهواره امید به فضا، چشم بر صفحه تلویزیون دوخته بودید و لحظه به لحظه به وقوع پیوستن این اتفاق بزرگ را سیر می کردید. مجری تلویزیون هم با اجرای شورانگیز خود دوز غرور تماشاکنندگان ایرانی را بالا می برد. اما جالب است، بندانید جدای مبحث غرور انگیز بودن ساخت و پرتاب سفیر امید به فضا در ایران، مردم شاهد یک انیمشن رئال بودند!
شهرام حیدریان در این باره می گوید: سازمان هوا فضا برای پروژه موشک ماهواره بر امید نیاز به یک شبیه سازی داشت چراکه در حالت رئال امکان روئیت این اتفاق وجود نداشت. در فضا دوربینی برای ثبت این واقعه نیست و پروژه پرتاب موشک، نصب، راه اندزای و در مدار قرار گرفتن ماهواره نیاز به یک شبیه سازی داشت. ما توانستیم با استفاده از پیشرفتی که در عرصه هنرهای دیجیتال بوجود آمده، انیمیشن را در خدمت صنعت قرار دهیم و فضا سازی کار را بر عهده بگیریم. ماهواره در شب پرتاب شده بود و ما پرتاب آن را در روز مجسم کرده و اصطلاحا انیمیشن رئال ساختیم.
وی افزود: به دلیل رئال بودن کار کسی متوجه تفاوت آن با واقعیت نشد. این هنر ما در ساخت دقیق انیمشن است. با استفاده از این مدیا مردم متوجه این خدمت به جامعه و دستاوردهای جدید علمی شدند.
برای پیشرفت در انیمیشن باید کتابخوانی نهادینه شود
شاید برای خیلی از مخاطبان انیمیشن، جای سوال باشد که چرا انیمیشن‌های ایرانی دارای ظاهری نه چندان جذاب و کیفیتی پایین هستند و در نقطه مقابل، همیشه انیمیشن های ژاپنی با اغراقی مثال زدنی، انیمیشن‌های غلوآومیزی را به خورد مخاطبان جهانی خود می‌دهند.
مدیر روابط عمومی موسسه حور درباره فاصله انیمیشن ایران با دنیا تصریح کرد: انیمیشن با کیفیت جهانی یعنی والدیسنی که بیشتر از 100 سال سابقه دارد و انیمیشن ژاپنی ها که از 150 سال پیش کمیک بوک دارند. این تصور را که بتوان به این زودی ها به انیمیشن دنیا رسید باید از خودمان دور کنیم چراکه آنها در حال حاضر در اوج یک اتفاق، اوج سرمایه گذای و بیزینس هستند.
شهرام حیدریان افزود: کسی وارد عرصه تولید انیمیشن در وال دیسنی شده، تمام جهات تجارت را دیده است. آنها وقتی می خواهند بیزینس خود را شروع کنند همه چیز از لباس و کفش و نوشت افراز را در نظر گرفته و متصور می شوند باید چه انیمیشنی تولید شود تا علاوه بر افزایش سرمایه، فرهنگ کشور خود را به تمام دنیا صادر کنند.
وی با اشاره به یکی از انیمیشن های معروف در دنیا گفت: شاید فکر کنید پول سازترین هنرپیشه دنیا، برات پیت و تام کروز باشد اما در حقیقت پول سازترین شخصیت دنیا "باب اسفنجی" است. این کاراکتر بیشترین میزان درآمد را در سطح دنیا داشته و سرمایه نجومی را به کمپانی تولید کننده، برمی گرداند. چراکه همه جوانب در خلق این کاراکتر در نظر گرفته شده از کفش راحتی تا مسواک
حیدریان تاکید کرد: چنین برنامه ریزی نیاز به فرهنگسازی دارد. باید بین مدیران جا بیافتد، برای پیشرفت در انیمیشن باید ابتدا در زمینه ادبیات کودک پیشرفت کنیم و فرهنگ کتابخوانی نهادینه شود. همچنین فرهنگ کتاب مصور و شخصیت سازی هم ایجاد شود.
وی دولت را موظف به سرمایه گذاری در این زمینه دانست و گفت: باید الگوی خوبی را انتخاب و برای پیشرفت در همان جهت سرمایه گذاری کنیم و این ابتدا باید از سوی دولت انجام شود. کره جنوبی ساخت انیمیشن را همزمان با ایران شروع کرد. در حالی که امروز توانسته بیشترین انیمیشن دنیا را تسخیر کند و با سرمایه گذاری بسیار سنگین روی این صنعت به موفقیت برسد.