صحبت ها ی کریمی صارمی ،جواهریان،شفیعی،نصیریان
انیمیشن در لغت به معنای «زنده کردن، حرکت بخشیدن» است.این هنر علاوه بر دارا بودن تمامی ویژگی های هفت هنر اصلی، ویژگی های مهم رسانه را هم دارد. انیمیشن که از بازی های کامپیوتری گرفته تا تبلیغات و تیزرهای تلویزیونی و بازی های گوشی تلفن همراه تا تروکاژهای سینمایی و ... را در برمی گیرد، پدیده ای است کهن که نشانی از قدیمی شدن ندارد و هر روز نوتر می شود.
کریمی صارمی می گوید: «امیدوار هستیم بتوانیم به جای هر دوسال، هر سال یک بار جشنواره پویانمایی تهران را برگزار کنیم چون هدفمان بین المللی کردن این جشنواره است و با این حجم گسترده آثار رسیده در چهارمین جشنواره، بعید نیست در آینده نزدیک به چنین هدفی دست یابیم و با توجه به استعدادهای فردی خوب و درخشان در زمینه تولید فیلم های هنری انیمیشن کمبودی حس نمی کنیم. فقط به دلیل نبود روحیه کار جمعی در ایران، مشکلاتی در تولید سریال ها و فیلم های سینمایی انیمیشن برای مخاطب عام «تجاری» وجود دارد، که
امیدواریم زودتر این ضعف برطرف شود چرا که پس از ژاپن دیگر کشورهای آسیایی مثل کره و چین و هند و مالزی رشد چشمگیری در تولید انیمیشن داشته اند و ما خیلی عقب افتاده ایم». وی در ادامه می گوید:«در کانون برای نمایش آثار انیمیشن از سینماها و کتابخانه هایی که در تهران و شهرستان ها داریم به طور مستمر استفاده می کنیم و از طرفی تلاش های خوبی برای فروش کپی و حق نمایش آثار کانون در سایر کشورهای جهان توسط یک شرکت توزیع کننده بین المللی فرانسوی شده است که بالطبع درآمدزایی خوبی به همراه دارد .
علاوه بر این تا کنون حق نمایش برخی تولیدات انیمیشن کانون به صدا و سیما فروخته شده است. در ضمن کانون به طور مستمر فیلم های انیمیشن هنری را به سایر جشنواره های بین المللی جهت شرکت در مسابقات ارسال می دارد که تاکنون هنرمندان انیماتور ایرانی جوایز بسیاری کسب کرده اند و امیدواریم شاهد موفقیت های بیشتر هنرمندان ایرانی باشیم و باید بگویم کانون حمایت از فیلمسازان انیماتوری می کند که مخاطب آثارشان کودک و نوجوان است ولی با این حال بنا به سنت گذشته یکی از مهمترین سیاست های کانون، حمایت از استعدادهای جوان و هنرمند است که کانون نقش تهیه کننده را بازی می کند و مخارج و دستمزد هنرمندان را تقبل می کند و آنها می توانند از استودیوها و آتلیه های ویژه تهیه فیلم های انیمیشن در کانون استفاده کنند و در آینده نزدیک طرحی در دست داریم که انیمیشن در مدارس راهنمایی کشور تدریس شود و شاهد انیمیشن های خوبی که کودکان و نوجوانان در مدارس تولید می کنند خواهیم بود.» برگزاری آبرومندانه و منظم جشنواره و هجوم علاقه مندان برای تماشای مجموعه ای از بهترین فیلم های انیمیشن ایران و جهان، باعث رشد انیمیشن در ایران می شود. از دهه ۴۰ تا به امروز، کانون به عنوان اصلی ترین نهاد تولید فیلم انیمیشن شناخته شده است. جشنواره بین المللی پویانمایی تهران از آن جهت اهمیت فراوانی دارد که محل نمایش آثار هنری انیماتورهای مستقل و محل رقابت شرکت های خصوصی انیمیشن تازه تاسیس با یکدیگر و با سایر هنرمندان از جمله دیگر کشورهای جهان و محل خرید و فروش بین المللی آثار انیمیشن است که تاثیر مستقیم روی تولید آثار هنرمندان انیماتور ایرانی از نظر کمی و کیفی دارد و از طرفی دیگر فروش آثار تولید شده که در آرشیوها و انبارهای دولتی و شرکت های نیمه دولتی و غیردولتی و منازل هنرمندان تلنبار شده است را تسهیل می کند. اعلام ایجاد بازار فیلم های انیمیشن در سومین جشنواره بین المللی فیلم های پویانمایی تهران سال ،۱۳۸۱ هنرمندان انیماتور را دلگرم تر کرد.
•نسل دوم و سوم و مدیریت انیمیشن
پس از انقلاب، انتقادات و حملات شدید و تندی که خواستار انحلال کانون به عنوان نمادی از دوران طاغوت شد، کانون را تا مرز انحلال پیش برد. ولی با نظر مساعد شهید رجایی و شهید باهنر و شورای انقلاب، حیات مجدد کانون در فضای فرهنگی کشور تداوم یافت اما فضای فکری و روشنفکرانه کانون به طور کلی تغییر یافت و انیماتورهای نسل اول به کارهای دیگری مشغول شدند. این بحران انیماتورهای کانون را به رکود ده ساله سوق داد. بنابراین نسل دوم انیمیشن ایران در این دوران که بستر مناسبی برای تولید فیلم انیمیشن وجود نداشت، از نظر کمی و کیفی نتوانستند ادامه دهنده راه انیماتورهای نسل اول باشند گرچه در این میان تلاش هایی برای حضور انیمیشن ایران در عرصه بین المللی و داخلی شد.
از شاخص ترین چهره های پس از انقلاب می توان از وجیه الله فردمقدم، مهین جواهریان، بهروز یغمائیان، عبدالله علیمراد، احمد عربانی و ... نام برد. فیلم «کوه جواهر» اثر عبدالله علیمراد برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره کاروسل کانادا سال ۱۹۹۵ و جایزه فیل نقره ای جشنواره حیدرآباد هندوستان و تقدیرنامه یونیسف جشنواره برلین در سال ۱۹۹۵ شد و احمد عربانی (کاریکاتوریست و انیماتور) فیلم مستقل خودش به نام «تبر» را ساخت که بارها از تلویزیون پخش شد.
مهین جواهریان (انیماتور، گرافیست) می گوید: «یکی از دلایل مهم رکود تولید انیمیشن، دوران جنگ عراق با ایران است ولی از زمانی که جنگ پایان یافت و کامپیوتر به خانه ها راه یافت و جشنواره پویانمایی تهران برگزار شد این هنر در ایران متحول شد. تولید انیمیشن بسیار سخت است و سرمایه گذاری و صبر فراوان می خواهد ولی متأسفانه هنوز در ایران مدیریت فیلمسازی انیمیشن برای مخاطب عام را یاد نگرفته ایم. در فیلم زنده تصمیم گرفته می شود، سپس کلید زده می شود ولی در انیمیشن چند سال قبل باید تدارک دیده باشی و پس انداز عوامل متخصص می خواهد و سرمایه و صبر زیادی طلب می کند که متأسفانه باید بگویم تهیه کننده خصوصی در انیمیشن برای مخاطب عام «تجاری» نداریم. بنابراین انیمیشن حمایت واقعی واقعی واقعی دولت را می خواهد.
نسل سوم انیماتورهای ایرانی از اولین جشنواره پویانمایی تهران تا چهارمین جشنواره، آثار خود را به نمایش گذاشتند که اسامی تعدادی از مهمترین هنرمندان این نسل عبارت است از: علیرضا گلپایگانی، فرخنده ترابی و ....
از میان تعداد زیاد انیماتورهای نسل سوم خانم فرخنده ترابی به همراه مرتضی احدی با فیلم «شنگول و منگول» جایزه نشان لیاقت شیکاگو ،۲۰۰۰ جایزه بزرگ ویسامبورگ فرانسه ،۲۰۰۱ جایزه فیلم های برتر زاگرب ،۲۰۰۲ جایزه فیل نقره ای حیدرآباد هندوستان ،۲۰۰۱ نشان طلایی قاهره ۲۰۰۱ و جایزه بز طلایی بهترین فیلم آله کینو لهستان ۲۰۰۱ و تعداد دیگری جایزه های بین المللی را ربود. و فیلم «حفره» اثر وحید نصیریان جایزه نقره جشنواره ابنس، اتریش ۱۳۸۳ و جایزه بهترین انیمیشن اُدنزه، دانمارک در همان سال را ربود و فیلم «ضد نور» اثر وحید نصیریان جایزه نقره یونیکا در لوکزامبورگ و چند جایزه بین المللی دیگر را کسب کرد. واضح است که ثبت و بررسی جوایز بین المللی از آن جهت اهمیت دارد که نشانگر کیفیت برتر آثار تولید شده است
فرشید شفیعی (انیماتوریست و تصویرگر) می گوید: «من معمولاً خودم تهیه کننده آثارم هستم و در انیمیشن خودم را مدیون جشنواره پویانمایی تهران و کامپیوتر شخصی ام می دانم. تنها جایی که می توانم آثارم را به نمایش درآورم همین جشنواره های پویانمایی تهران است و برای فروش آثارم ناچار هستم به تنها جایی که آثارم را می خرد، یعنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مراجعه کنم و ترجیح می دهم با کانون همکاری کنم چرا که کانون ارتباطات جشنواره ای خوبی دارد و فیلم های انیمیشن خریداری شده و تولیدشده اش را سریعاً به جشنواره های مهم بین المللی ارسال می دارد و این موضوع برایم از نظر ارزشیابی کیفیت کارهایم خیلی مهم است.»
علاوه بر تاثیر مستقیم جشنواره های پویانمایی، سهم دانشگاه هایی که انیمیشن تدریس می کنند و تعداد زیادی از علاقه مندان به این رشته را آموزش داده اند، از قبیل دانشگاه هنر، دانشکده سینما تئاتر، دانشکده تربیت مدرس، دانشکده صدا و سیما و آموزشگاه های دولتی و غیردولتی دیگر در افزایش تعداد هنرمندان این رشته کم نیست ولی از نظر آماری در میان آثار هنرمندان انیماتور نسل سوم، کمتر شاهد موفقیت های بین المللی هستیم. کمیت زیاد انیماتورها و تولیدات فراوان انیمیشن به ویژه در تولید انیمیشن های تجاری در سطح کیفی پایین، یکی از ویژگی های نسل سوم انیمیشن ایران است که کمتر به کیفیت آثارشان می اندیشند.
وحید نصیریان (انیماتور و نقاش) می گوید: «کافی است به تاریخ انیمیشن ایران نگاهی بیندازیم. حمایت مالی و معنوی دولت و مؤسسات خصوصی و مدیریت تولید انیمیشن عوامل مهم رشد انیمیشن نسل اول است. حمایت دولتی اگر با شناخت کافی و توسط افراد دست اندرکار و متخصص بنا شد، آثار زیانباری دارد که هم اکنون شاهد هستیم.کشور ژاپن ابتدا پیکره انیمیشن هنری و مستقل خود را قدرتمند ساخت و فیلم های کوتاه هنری با کیفیت عالی ساخت، سپس اقدام به تیراژسازی و سری سازی فیلم های کارتون پرداخت. در کشورهای اروپای شرقی، آمریکا، کانادا و .. نیز همین طور بوده است. ولی در ایران می بینیم برعکس است و در این جا کیفیت و هویت و شناسنامه آثار تولید شده مهم نیست هدف فقط پول درآوردن است آن هم با سیاست ها و سلیقه های افرادی که از انیمیشن هیچ نمی دانند. بچه ایرانی به راحتی کارتون «شرک» و «در جست وجوی نیمو» و ... را از سوپرمارکت سر کوچه تهیه می کند و می بیند و تفاوت کیفیت را می فهمد، بچه های ایرانی آگاه هستند و مجبور نیستند سلیقه های بد را انتخاب کنند. بچه ها ترجیح می دهند کارتون «فوتبالیست ها»ی ژاپن را ببینند حالا چرا ما نمی توانیم فوتبالیست های خودمان را بسازیم؟ مدیران دولتی نمی توانند سلیقه مردم را پایین بیاورند و یا سلیقه خودشان را به مردم تحمیل کنند حتی با دادن رانت های کلان. در تلویزیون اگر فیلم انیمیشن تجاری خوب تولید و پخش شود بیننده هم پیدا می کند و دیگر مردم دست به دامان CD و فیلم های ویدئو و ماهواره و DVD و ... نمی شوند. فیلمسازان مستقل و هنری دچار بحران هستند و برای گذران زندگی ناچارند تیزر تبلیغاتی بسازند و یا اینکه دست کم آثار هنری خود را به جشنواره های خارجی بفرستند، درست همان اتفاقی که در سینما و کاریکاتور افتاد. اتفاقاً بد هم نیست چون آثار هنری و با کیفیت بالا، در خارج کشور حمایت می شود و انیمیشن های خوب را شبکه های تلویزیونی بین المللی می خرند. به عنوان مثال وقتی نتوانستم هیچ کدام از آثارم را در ایران بفروشم حق پخش فیلم «حفره» خودم را به شبکه ۴ انگلیس فروختم. وقتی که کارم را به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می برم و نمی خرند و می گویند مخاطب این کار، کودک و نوجوان نیست و یا اینکه ارقام پایین می دهند، آدم را دلسرد می کنند. به هرحال اگر حمایتی هست باید ابتدا از فیلمسازان انیمیشن هنری و مستقل دریغ نکنند وگرنه این که حمایت نیست بلکه تخریب و نابودی کامل هنرمندان این رشته است. مگر چند نفر در ایران هستند که ثابت کرده اند کیفیت آثارشان در سطح خوبی است؟ پس چرا حمایت نمی شوند؟ در آخر باید بگویم اگر کامپیوتر و اینترنت نبود استقلال انیمیشن به طور کلی زیر سؤال می رفت. من و امثال من هم کار خودمان را می کنیم و هر سال با هر بدبختی که شده در آتلیه و منزلم فیلم خودم را می سازم و تا زمانی که احتیاج به بیان دارم کار می کنم چون انیمیشن هنر است و در این اوضاع نابسامان، هنر انیمیشن در ایران نه تنها پیشرفتی نداشته است بلکه به نظر من عقب تر هم رفته است. وقتی می توانیم انیمیشن و کارتون های خوب بسازیم چرا بد کار می کنیم؟ انیمیشن که فقط تام و جری نیست، انیمیشن های هنری هم وجود دارد که پایه و اساس ساخت انیمیشن های تجاری خوب مثل تام و جری است پس چرا این همه پول برای تخریب انیمیشن در ایران خرج می شود؟!»
پی نوشت ها:
۱- نورمن مک لارن، از فیلمسازان مشهور جهان انیمیشن، مکتب کانادا
۲- درخت آسوریک همان طور که در متن کتاب خوانده می شود درخت نخل است ولی به اشتباه درخت سرو معرفی می شود.
۳- برگرفته از کتاب «تاریخچه انیمیشن در ایران» نوشته مهین جواهریان.
سلام تا زمانی که پول وجود داشته باشد مشتریان محلی رفتار صحیح پیش گرفته و به آنچه به آنها گفته شده عمل میکنند و کشورهای دیگر چشم و گوششان را بسته و مسائل را نادیده میگیرند نه برف و باران و نه ظلمات شب نمی‌تواند نیروهای سپاه قدس را از انجام وظائف محلوله شان باز دارد.
سلام، توافق حاصل شده و اکنون انتظارت از ملت ما بالاست. بیش از این پولها را در سوریه و یمن هدر ندهیم. این پول و انرژی را به کشور باز گردانید.